معرفی سیاهدانه معروف به دانه ی مبارک

در این مطلب از عطاری یک جم ، معرفی کوتاهی داریم از یک دانه ی گیاهی گلدار و بومی جنوب غربی آسیا با نام سیاهدانه . دانه ای معروف به دانه ی مبارک !!!

سیاهدانه با نام علمی Nigella sativa و نام فارسی سیاه تخمه ، از گذشته های خیلی دور ( بیش از 2000 سال پیش ) در خاورمیانه وجود داشته و در درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد داشته است و به دلیل همین خواص درمانی فوق العاده ، به دانه ی مبارک هم معروف بوده است .

سیاهدانه با توجه به ادعای یکی از پزشکان عرب در قرن سیزدهم میلادی ، توانایی معالجه ی بیش از 50 مرض مختلف را دارا بوده است .

از نظر شکل ظاهری ، ساقه ی سیاهدانه پوشیده از کرک ‌های بسیار ظریف می باشد و برگ ‌های آن دارای بریدگی‌های عمیق است و مانند نوار باریکی به نظر می ‌رسد ، همچنین گل ‌های این گیاه ، منفرد و به رنگ آبی یا سفید است و دانه ی این گیاه نیز ، سیاه و دارای بوی مطبوعی می ‌باشد.

در ترکیب شیمیایی سیاهدانه ، ماده ‌ای به نام نیگلون وجود دارد . نیگلون در بدن آنتی هیستامین ایجاد می کند ( ماده ای ضد حساسیت و ضد آلرژی ) و از این رو در معالجه ی آسم هم بسیار مؤثر است .

سیاهدانه دارای پانزده نوع آمینو اسید ، پروتئین ، مواد نشاسته ‌ای ، مواد آلکولوئیدی ، ساپونین ، الیاف ، کلسیم ، آهن ، سدیم و پتاسیم می ‌باشد . این گیاه همچنین دارای هشتاد و چهار درصد اسیدهای چرب مانند اسید لینولئیک ، اسید لینولنیک ، اسید اولئیک و روغن ‌های فرار است که این روغن ‌ها خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ دارند و باکتریها و قارچ ‌‌های مختلف را از بین می‌ برند. ( درصد روغن در سیاهدانه ، چیزی در حدود 35 % است )

از نظر مکان رویش سیاهدانه بایستی بگوییم که این دانه ی مبارک ، در اراک و اصفهان به فراوانی می‌ روید.

همانطور که می دانید در ایران ، سیاهدانه بیشتر به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می گیرد و به همین دلیل است که مزه ای تلخ و ادویه ای دارد .

از سیاهدانه در شیرینی‌ جات و شربت ‌ها , لیکورها ( نوشابه های الکلی ) و به خصوص ترشیجات نیز استفاده می ‌شود و شاید جالب باشد که بدانید این دانه ی گیاهی در پاکستان هم طرفداران خاص خود را دارد و بر گونه‌ ای از نان پاکستانی معروف به نان پیشاوری هم پاشیده می شود .

در انتها شاید بد نباشد که با اسامی دیگر سیاهدانه نیز آشنا شوید :
سیاه تخمه ، سرنیچ سیاه ، سنوخ سیاه ، کمون اسود ، شونیز ، شونوز و کمون هندی نام های دیگر این دانه ی سیاه رنگ است.

خواص بیشمار سیاهدانه را در مطلب دیگری از عطاری یک جم خواهید خواند .